نخ بخیه
بخیه جراحی یا سوچور (به انگلیسی: Suture) روشی پزشکی است که برای نگهداری بافت‌های بدن بعد از آسیب یا عمل جراحی به کار می‌رود. این روش شامل استفاده از یک سوزن با مقداری نخ است. اشکال، اندازه‌ها و مواد مختلفی در طول تاریخ برای این کار توسعه یافته‌است. جراحان، پزشکان، دندانپزشکان و پرستاران دوره‌دیده معمولاً در زدن بخیه مهارت کسب می‌کنند. برای ایمن کردن بخیه، از انواع مختلفی از گره‌های جراحی استفاده می‌شود.
نخ ها بخیه از چند جهت قابل تقسیم بندی میباشند
1-از نظر جذب شدن توسط بدن
2-ساختار رشته ای
3-منبع تهیه
انواع نخ بخیه
نخهای بخیه را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1-نخهای بخیه قابل جذب (absorbable sutures):
نخهای قابل جذب قسمت عمده‌‌ای از استحکام مکانیکی خود را طی دوره‌ای دو ماهه از دست می‌دهند؛ نکته مهم تفاوت بین كاهش استحکام مکانیکی در طی فرآیند جذب و حذف مواد تخریب شده از بدن است. به این ترتیب که یک نخ ممکن است استحکام خود را در مدت کوتاهی از دست بدهد، اما به ماه‌ها و یا سال‌ها زمان احتیاج داشته باشد تا کاملاً جذب شود.
2 -نخهای بخیه غیرقابل جذب (non absorbable sutures):
در مقابل تخریب بیولوژیکی مقاوم بوده و به عنوان یک جسم خارجی در محل، باقی می‌ماند و باید پس از مدت زمان مشخص شده توسط پزشک، حذف گردند.
از نظر شکل فیزیکی می‌توان نخهای بخیه را به دو دسته تقسیم کرد:
1 -نخهای تک رشته‌ای (monofilament sutures)
2– نخهای چند رشته‌ای (multifilament sutures)
نخ های چند رشته ای خود به دو دسته تقسیم می شوند:
1- بافته شده یا قیطان(Braided) : از نظر کارکرد راحت‌تر بوده و گره پایدارتری دارد
2- پیچیده (Twisted)
نخهای تک رشته ای انعطاف‌پذیرتر بوده و نسبت به چند رشته‌ای‌ها راحت‌تر گره می‌خورند. همچنین دقت گره بیشتری داشته و برای جراح امکان انجام روش‌های مختلف گره‌زدن را فراهم می‌کنند. علاوه براین به دلیل داشتن سطوح صاف، اصطکاک کمتری به هنگام عبور از بافت دارند و خطر پارگی بافت را کاهش می‌دهند. این مساله بویژه در جراحی‌های قلب، چشم و اعصاب اهمیت دارد.
نخهای بخیه از نظر منبع تهیه به دو دسته تقسیم می‌شوند
1- طبیعی
2- صناعی
خصوصیات ایده‌آل برای انتخاب نخهای بخیه:
کمترین واکنش بافتی را ایجاد کند؛ نخ بخیه به عنوان یک جسم خارجی می‌تواند منجر به تاخیر در زمان ترمیم زخم شود
دارای استحکام کششی کافی باشد.
محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم نکند.
قابل استریل کردن باشد.
آلرژی‌زا و سرطان‌زا نباشد.
انعطاف پذیر باشد.
با توجه به خصوصیات انعطاف پذیری، زیست سازگاری نسبی و قابلیت تغییر شکل زیاد در پلیمرها، بیشتر نخهای بخیه از جنس مواد پلیمری ساخته می‌شوند. از آنجاکه نخهای بخیه در محل زخم و برای بستن آن بکار برده می‌شوند و این موجب وارد آمدن تنش‌های کششی در جهت بسته شدن زخم می‌گردد، استحکام کششی نخهای بخیه اهمیت زیادی می‌یابد.
انواع مختلف نخهای بخیه:
نایلون‌ها (nylons or polyamides)
نخهای نایلونی رایج‌ترین نوع نخهای بخیه و از نوع غیرقابل جذب هستند. نخهای نایلونی خنثی بوده و برای بستن عمومی زخم‌ها استفاده می‌شوند. ضمن اینكه بیشترین کاربرد را در بستن زخم‌های درم و اپی‌درم دارند. با توجه به اینکه استحکام کششی بسیار بالایی دارد از آن برای بخیه‌ی تاندون و لیگامنت استفاده می‌شود. متداول‌ترین نوع نخهای نایلونی نوع تک‌رشته‌ای آن هستند كه از جمله مزایای آنها نسبت به چندرشته‌ای‌ها کاهش خطر تجمع باکتری بین الیاف نخهای چندرشته‌ای است. نخهای چند رشته‌ای پلی‌‌آمیدی با نام تجاری ®Surgilon و®Nurolon به صورت بافته شده وجود دارند.
از جمله معایب نخهای نایلونی می‌توان به حساسیت‌زایی آنها اشاره کرد. با توجه به اینکه نخهای نایلونی غیرقابل جذب هستند، اگر برای بخیه کردن بافت داخلی (مثل ماهیچه) استفاده شوند ، همچنین گاهی برای tendon ، چون امکان خارج شدن و نیز جذب آنها وجود ندارد، باقی ماندن آنها در بدن به عنوان یک جسم خارجی، می‌تواند التهاب و واکنش‌های بافتی ایجاد کرده و در نهایت منجر به حساسیت‌زایی شود.
این امر که ناشی از هجوم سلول‌های ایمنی است، زمان مرحله اول ترمیم زخم را که مرحله‌ی هجوم سلول‌های سیستم ایمنی است، طولانی‌تر کرده و زخم با تأخیر ترمیم می‌گردد. از نایلون‌ها همچنین برای بستن زخم قرنیه در جراحی عدسی‌های داخل چشمی (IOL) استفاده می‌شود.
ویکریل:
می‌توان در بخیه‌ی بافت‌هایی مثل تاندون و لیگامنت ازویکریل که از جنس poly L-lacticacid (PLLA) /polyglycolicacid(PGA) و قابل جذب است و طبق نظر پزشکان استحکام موردنیاز را تامین می‌کند، استفاده کرد. این نوع نخ بخیه طی 3-2 ماه جذب می شود. مشکل این نوع نخ بخیه braided multifilament بودن آن است ؛ همچنین تجزیه ی ویکریل منجر به رهایش منومرهای اسیدی در محل زخم و کاهش PH زخم می شود.
نخ بخیه ویکریل
پرولن:
از جنس polypropylene و غیرقابل جذب و خنثی است. از نوع نخهای تک رشته ای است و برای بخیه کردن بافت چشم ، عروق و تاندون از آن استفاده می شود.
نخ بخیه کاتکوت:
از روده گوسفند یا گاو.جذب سریع 5-3 روز. اندازه 2-0/7
انواع نخ بخیه کاتکوت :
1-نخ بخیه پلین یا ساده:زرد رنگ با قابلیت جذب بالا در رگهای خونی برای دوختن صفاق و زیر جلد در پلاستیک
2-کرومیک:کلاژن اغشته به کروم.جذب با سرعت کمتر(30-14 روز) برای دوختن پریتوئن،لیگاتور محل خونریزی،دیواره بینی،هیسترکتومی و نزدیک کردن عضلاتی که بریده نشده اند
فولاد ضد زنگ:غیرقابل جذب است و برای رفع آن از پوست احتیاج به ابزار خاصی دارد. به صورت monofilament و twisted multifilament وجود دارد
چند رشته ای:لیگامان.تاندون.قلب
تک رشته ای: ارتوپدی. قفسه سینه
سیلک:
از جنس protein و به صورت braided است ؛ غیرقابل جذب است ،
handlingعالی دارد و برای جراحی قلبی- عروقی ترجیح داده می شود. مشکل این نوع نخ تجمع میکروارگانیسم ها در بین الیاف است(عدم استفاده در موارد عفونی).
برای بعضی از بیماران محل زخم و ظاهر زخم ا لتیام یافته بیش از بیماری اصلی اهمیت دارد ؛ بنابراین انتخاب نخهای بخیه باید متناسب با نوع زخم و محل آن ، و شرایط بیمار صورت گیرد. هر نخ بخیه ای برای هر کاربردی مناسب نیست و باید با سنجیدن شرایط بهترین نخ را برگزید.
امروزه استفاده از نخهای بخیه رهاکننده ی دارو در محل زخم که رهاکننده ی داروهای ضدالتهاب و آنتی باکتریایی در محل زخم هستند ، که می تواند راه حلی برای کاهش شدید خطر عفونت یا التهاب باشند و موجب تسریع فرآیند التیام شوند.
نخ سیلک
Vicryl plus® اولین نخ آنتی باکتریایی است که ساخته شده و توانسته است تاییدیه یFDA را نیز کسب کند.
روی بسته های نخ همیشه یكی از اعداد زیر كه نشاندهنده ی قطر نخ است نوشته شده:
10/0 ,9/0, 8/0, 7/0, 6/0, 5/0, 4/0, 3/0, 2/0, 0, 1, 2
هر چه تعداد صفر بیشتر باشد نشاندهنده ی ظریف تر بودن نخ است.پس به این ترتیب نخ شماره ی 2 از همه ضخیم تر و نخ 0/10(ده- صفر) ظریف ترین نخ است.
